ଶାସ୍ତ୍ରୀୟ ଓ classical

ପୂର୍ଣ୍ଣଚନ୍ଦ୍ର ଭାଷାକୋଷରେ ଶାସ୍ତ୍ରୀୟ ଶବ୍ଦଟି ଏକ ସଂସ୍କୃତ ଵିଶେଷଣ ବୋଲି ଉଲ୍ଲେଖ ଅଛି ଯାହାର ଅର୍ଥ ‘ଶାସ୍ତ୍ର ସମ୍ବନ୍ଧୀ’ କୁହାଯାଇଛି ।  ‘ଶାସ୍ତ୍ର’ ଶବ୍ଦରେ ‘ଈୟ’ ପ୍ରତ୍ୟୟ ଲଗେଇ ଶବ୍ଦଟି ଗଢ଼ାଯାଇଛି ।

ପୂର୍ଣ୍ଣଚନ୍ଦ୍ର ଭାଷାକୋଷରେ ଶାସ୍ତ୍ର ଶବ୍ଦର ନିମ୍ନୋକ୍ତ ଅର୍ଥ ଲେଖାଅଛି:—

୧— (ଶାସ୍ ଧାତୁ=ଶାସନ କରିବା+କରଣ ତ୍ର)—ବେଦ ତନ୍ତ୍ର; ସ୍ମୃତି ପୁରାଣାଦି ଧର୍ମଗ୍ରନ୍ଥ; ଦେଵତା ବା ମୁନିପ୍ରଣୀତ ଗ୍ରନ୍ଥ

2—ଵିଜ୍ଞାନ; କୌଣସି ଵିଶିଷ୍ଟ ଵିଷୟ ଵା ପଦାର୍ଥ ସମ୍ବନ୍ଧେ ଧାରାଵାହିକ ସଂଗୃହୀତ ଜ୍ଞାନ (ୟଥା—ପ୍ରାଣୀଶାସ୍ତ୍ର, ଅର୍ଥଶାସ୍ତ୍ର, ବନସ୍ପତିଶାସ୍ତ୍ର)

3— (ଶାସ୍ ଧାତୁ=ଶାସନ କରିଵା +ଭାଵ. ତ୍ର) ଶାସନ

4—ଆଜ୍ଞା

ଏଠାରେ ଥିବା ଵୈଜ୍ଞାନିକ ମୂଳଧାତୁ—ଶାସ୍ (ଧାତୁ) ର ଅର୍ଥ— ଶାସନ କରିଵା,ଦମନ କରିଵା,ଆଜ୍ଞା ବା ଆଦେଶ ଦେଵା,ଉପଦେଶ ଦେଵା,ଶିକ୍ଷା ଦେଵା; ତାଲିମ୍ କରିଵା,କହିଵା; ଜଣାଇଵା,ଵ୍ୟଵସ୍ଥା କରିଵା; ଆଇନ୍ କରିଵା,ଦଣ୍ଡ ଦେଵା,ଇଚ୍ଛା କରିଵା, ପୋଷିଵା; ଵଶ କରିଵା ଇତ୍ୟାଦି ଅଟେ...

ପୂର୍ଣ୍ଣଚନ୍ଦ୍ର ଭାଷାକୋଷରୁ ଜଣାଯାଏ ଯେ ‘ଶାସ୍ତ୍ରୀୟ’ ଶବ୍ଦର ଯେଉଁ ଆଧୁନିକ ଵ୍ୟଵହାର ‘Classical’ର ‘ପ୍ରାଚୀନ’ ଅର୍ଥରେ ହେଉଅଛି ତାହା ଅର୍ଵାଚୀନ ଅଟେ । ତେଣୁ କୌଣସି ଭାଷାକୁ ଶାସ୍ତ୍ରୀୟ କୁହାଯିବାର ଅର୍ଥ ତାହାର କେଵଳ ପ୍ରାଚୀନତା ଗୁଣକୁ ବୁଝାଏ ନାହିଁ ଵରଂ ‘ଶାସ୍ତ୍ର’ ଶବ୍ଦର ଵ୍ୟାପକ ଅର୍ଥ ଘେନି ଏହାର ଅନ୍ୟ ଗୁଣଗୁଡ଼ିକୁ ବି ଜଣାଯାଇପାରିଵ । ‘ଶାସ୍ତ୍ର’ ଶବ୍ଦର ପ୍ରଥମ ଅର୍ଥ ହେଲା— “ଵେଦ ତନ୍ତ୍ର; ସ୍ମୃତି ପୁରାଣାଦି ଧର୍ମଗ୍ରନ୍ଥ” । ଏସବୁ ଗ୍ରନ୍ଥ ପ୍ରାଚୀନ ହୋଇଥିଵା ହେତୁରୁ ପରଵର୍ତ୍ତୀକାଳରେ ‘ଶାସ୍ତ୍ରୀୟ’ ଶବ୍ଦର ‘ପ୍ରାଚୀନ’ ଅର୍ଥରେ ଵ୍ୟଵହାର ଲାଗି ପ୍ରେରିତ କରିଥିଵା ଅନୁମାନ କରାଯାଇପାରେ । ଦ୍ୱିତୀୟ ଅର୍ଥ ହେଉଛି—‘ଵିଜ୍ଞାନ’ । ଏହା ଭାଷାରେ ଧ୍ୱନିତତ୍ୱର ଵୈଜ୍ଞାନିକତା,ଶବ୍ଦ,ଵ୍ୟାକରଣ,ଲିପି ତଥା ଲିଖନଶୈଳୀର ମୌଳିକତା ଓ ସମୃଦ୍ଧିକୁ ଦର୍ଶାଇଥାଏ । ଓଡ଼ିଆଭାଷାରେ ଵିଭିନ୍ନ ଅଞ୍ଚଳର ଶୈଳୀରେ ଥିବା ଧ୍ୱନିତତ୍ୱ(ଛ,ଷ,କ,ଖ=କ୍ଷ),ଵ୍ୟାକରଣ(ଡ଼,ଢ଼ ଉଚ୍ଚାରଣ,ଅଵର୍ଗ୍ୟ ଯ,ଵର୍ଣ୍ଣ ଦ୍ୱିତକରଣ=ର୍ଣ୍ଣ,ର୍ମ୍ମ/ର-ଲ-ଡ଼-ଣ=ଳ/) ଓ ଅଶିଷ୍ଟ ଶବ୍ଦଗୁଡ଼ିକୁ(ଗାଣ୍ଡି,ବାଳ ଆଦି) ଧ୍ୟାନରେ ରଖି ଭାଷାର ମାନକୀକରଣ କରାଯାଇଛି,ଉଚ୍ଚାରଣ ଅନୁଯାୟୀ ଵିଭିନ୍ନ ଯୁକ୍ତାକ୍ଷର ଵ୍ୟଵହାର ହେଉଛି(ଙ୍କ,ଙ୍ଖ,ଙ୍ଘ,ତ୍ତ ଇତ୍ୟାଦି) ପୁଣି ଲିପିରେ ଲେଖିଲାବେଳେ ସହଜ,ଶିଘ୍ର ଓ ଇଂରାଜୀ ଭଳି ହାତ ନ ଉଠାଇ ନିରବଚ୍ଛିନ୍ନ ଲିଖନ ହେତୁ ଅନେକ ଵର୍ଣ୍ଣ ଓ ଯୁକ୍ତାକ୍ଷରକୁ ଵିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାରରେ ଲେଖାଯାଉଛି(ତ ଫଳା=ଦ୍ମ-ତ୍ମ, ) । ମୋଟ ଉପରେ ଦେଖିଵାକୁ ଗଲେ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାରେ ଆଞ୍ଚଳିକତା ଵିରୁଦ୍ଧରେ ସାଧୁ ଉଦ୍ୟମ କରାଯାଇ ସବୁ ଅଞ୍ଚଳର ଶବ୍ଦ ଶୈଳୀ ଓ ଵ୍ୟାକରଣକୁ ଗ୍ରହଣ କରାଯାଇ ମାନକୀକରଣ ହୋଇଛି ଯାହା ଵିଶ୍ୱରେ,ଭାରତରେ ଏକ ଵିରଳ ଉଦାହରଣ ଅଟେ ।       

ତୃତୀୟ ଅର୍ଥ ‘ଶାସନ’ ଆଧାରରେ ମଧ୍ୟ କୁହାଯାଇପାରେ ଯେ ଯେଉଁ ଭାଷା ତହିଁର ଵ୍ୟାକରଣ ଦ୍ୱାରା ସ୍ୱଶାସିତ ଥିଵା ଯୋଗୁଁ ତାହାର ସ୍ୱାତନ୍ତ୍ର୍ୟ ଵଜାୟ ରଖିବାରେ ସମର୍ଥ ନିଃସନ୍ଦେହ ତାହା ଏକ ‘ଶାସ୍ତ୍ରୀୟ ଭାଷା’ ଅଟେ ।

ତେବେ ଏହି ‘ଶାସ୍ତ୍ରୀୟ’ ଶବ୍ଦଟି ଆଧୁନିକକାଳରେ ‘Classical’ଶବ୍ଦର ପ୍ରତିଶବ୍ଦ ଭାଵରେ ଵ୍ୟଵହାର ହେଉଅଛି । ଆମ୍ଭେମାନେ ଏ ଶବ୍ଦର ଵ୍ୟଵହାର ସଂଗୀତ କ୍ଷେତ୍ରରେ ବହୁଳ ଭାବରେ ହେଉଥିଵାର ଦେଖିଥାନ୍ତି । ଇଂରାଜୀରେ ଚଳୁଥିବା  ‘Classical’ ଶବ୍ଦର ଓଡ଼ିଆ ଵିଶେଷ୍ୟ ଅର୍ଥ— ଶାସ୍ତ୍ରୀୟ(academic),ଵରେଣ୍ୟ,ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ,ମାନ୍ୟ(valid, recognized, accepted), ଏବଂ ବିଶେଷଣ ଅର୍ଥ— ଅତି ଉତ୍କୃଷ୍ଟ (excellent, fine, best),ଶ୍ରେଷ୍ଠ(surpassing, nailing, spanking) ଓ ପ୍ରାଚୀନକାଳୀନ(Ancient,Older) ରେ ଵ୍ୟଵହାର ହେଉଥିବା ଦେଖାଯାଏ ।

ପୂର୍ଵେ ଭାରତରେ ସଂସ୍କୃତକୁ ‘ଶାସ୍ତ୍ରୀୟ’ ଶବ୍ଦର ପ୍ରୋକ୍ତ ପ୍ରାଚୀନ ଅର୍ଥ ଆଧାରରେ କୁହାଯାଉଥିଲା । ସଂସ୍କୃତକୁ ଅନେକ ପ୍ରାଚ୍ୟ ପାଶ୍ଚାତ୍ୟ ପଣ୍ଡିତ ସୁସମୃଦ୍ଧ ସ୍ୱଶାସିତ ଵୈଜ୍ଞାନିକ ଭାଷା କେଵଳ କହିନାହାନ୍ତି ପ୍ରମାଣ ବି କରିସାରିଛନ୍ତି । ସଂସ୍କୃତ ପରେ ‘ଶାସ୍ତ୍ରୀୟତା’ ଶବ୍ଦର ପ୍ରାଚୀନ ଅର୍ଥ ଆଧାରରେ ଭାରତଵର୍ଷରେ ଓଡ଼ିଆଭାଷା ଅନ୍ୟତମ ଶାସ୍ତ୍ରୀୟ ଭାଷା ବୋଲାଇପାରେ । ବାକି ଚାରୋଟି ଦକ୍ଷିଣ ଭାରତୀୟ ଭାଷାକୁ(ତାମିଲ,ତେଲୁଗୁ,କନ୍ନଡ଼,ମଲାୟଲମ) ବହୁତ ସମ୍ଭବ ‘classical’ ଶବ୍ଦର−ପ୍ରାଚୀନ ଓ ସାହିତ୍ୟ ଦ୍ୱାରା ପ୍ରତିଷ୍ଠିତ ଲୋକପ୍ରିୟତା ଏଵଂ ରାଜନୈତିକ ଚାପ ପ୍ରୟୋଗ ଦ୍ୱାରା ପ୍ରାପ୍ତ କରାଯାଇଛି । ଦକ୍ଷିଣଭାରତୀୟ ଭାଷାଗୁଡ଼ିକ ସାହିତ୍ୟ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ସମୃଦ୍ଧ ହୋଇପାରନ୍ତି କିନ୍ତୁ ଧ୍ୱନିତତ୍ୱ ଆଧାରରେ ଦେଖିଲେ ସେସବୁ ଭାଷାର ଵିକାଶ ହୋଇପାରିନାହିଁ । ସଂସ୍କୃତ ପରେ ରାଜନୈତିକ ଚାପ ପ୍ରୟୋଗ ଦ୍ୱାରା ଶାସ୍ତ୍ରୀୟ ମାନ୍ୟତା ପାଇଥିବା ତାମିଳରେ ‘କ,ଖ,ଗ,ଘ’ ଵର୍ଣ୍ଣଗୁଡ଼ିକ କେଵଳ ‘କ’ ଉଚ୍ଚାରିତ ହୋଇଥାଏ ଫଳରେ ‘କର’,’ଖର’,’ଗର’ ଓ ‘ଘର’ ଏକାକାର ହୋଇଗଲା ଓ ଧ୍ୱନିତତ୍ୱ ଏଠାରେ ଆତ୍ମହତ୍ୟା କଲା ବୋଲି ବୁଝିବାକୁ ହେବ । ଭାଷାର କେଵଳ ପ୍ରାଚୀନତା ଆଧାରରେ ଶାସ୍ତ୍ରୀୟତା ମିଳୁଥିଲେ କଳିଙ୍ଗୋତ୍କଳର ସର୍ଵପ୍ରାଚୀନ ଦ୍ରାଵିଡ଼ଭାଷା ‘କୁଈ’ ଓ ଆଷ୍ଟ୍ରିକଭାଷା ‘ମୁଣ୍ଡାରୀ’କୁ ବହୁ ପୂର୍ଵରୁ ଶାସ୍ତ୍ରୀୟତା ମିଳିଯିଵାର ଥିଲା । ଅସ୍ତୁ, ଶାସ୍ତ୍ରୀୟତାର ହେତୁ କେବଳ ‘ପ୍ରାଚୀନତା’ ନୁହେଁ ଵରଂ ଏହାର ଅନ୍ୟ ଅନେକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଉପାଦାନ ମଧ୍ୟ ରହିଅଛି । ଓଡ଼ିଶାରେ ଵର୍ଣ୍ଣହନ୍ତା ସମ୍ପ୍ରଦାୟ ଓ ସ୍ୱନିମ ଵିନ୍ଦୁ ତଥା ଅଵର୍ଗ୍ୟ ‘ଵ’ ଆଦି ଭାଷାର ଵୈଜ୍ଞାନିକତା ଵିରୁଦ୍ଧରେ ମସିଯୁଦ୍ଧ କରୁଥିଵା ଲୋକେ ଉପରୋକ୍ତ ଵିଷୟକୁ ହୃଦୟଙ୍ଗମ କରନ୍ତେ ତେବେ ଓଡ଼ିଆଭାଷାର ଅନେକ ମଙ୍ଗଳ ହୋଇପାରନ୍ତା ।