Tuesday, April 16, 2024

ଵୈଦେଶିକ ଦୋକାନ ଶବ୍ଦ ଓ ଏହାର ଦେଶୀୟ ତଥା ଶାସ୍ତ୍ରୀୟ ଓଡ଼ିଆ ପ୍ରତିଶବ୍ଦ

ଅନେକେ କହିବେ ଆରବୀ ଭାଷାର دُكَّان ଶବ୍ଦଟି ଭାରତରେ ଆସି ଦୁକାନ ଓ ଦୋକାନ ହୋଇଅଛି । କିନ୍ତୁ ପ୍ରକୃତରେ ପ୍ରାଚୀନ Aramaic ଭାଷାର דּוּכָּנָא (dukkānā, “dais/ମଞ୍ଚ”) ଶବ୍ଦଟି ଆରବୀରେ ଯାଇ ଦୁକାନ ହୋଇଥିଲା । ପୁଣି ଏହା ମୂଳତଃ Aramaic ଶବ୍ଦ ନୁହେଁ ଵରଂ Akkadian ଭାଷାର ମଞ୍ଚ, ବେଞ୍ଚ; କୋଠରୀ, ଶୋଇବା ଘର, ଘରୋଇ ଚେମ୍ବର ଓ ଵସାଘର ଅର୍ଥଜ 𒆠𒍇 (/⁠takkannu, dakkannu, dukkannu) 
ଶବ୍ଦଟି ଯାଇ Aramaicରେ דּוּכָּנָא(dukkānā) ହୋଇଥିଲା ‌। ତେବେ ଏସମସ୍ତ ଶବ୍ଦର ମୂଳ ଇରାକ ଦେଶର ପ୍ରାଚୀନ ଭାଷା Sumerianର ଏକ ଶବ୍ଦ 𒆠𒍇 (daggan) ଅଟେ ଯାହା ଅତି ପ୍ରାଚୀନ କାଳର ମଧ୍ୟ ପ୍ରାଚ୍ୟରେ "କୋଠରୀ, ଦ୍ୱାର କିମ୍ବା ଏହାର ଫ୍ରେମ୍, କାନ୍ଥରେ ଏକ ସ୍ଥାନ" ଅର୍ଥରେ ଵ୍ୟଵହୃତ ହେଉଥିଲା । ମୋଟ ଉପରେ କହିଵାକୁ ଗଲେ ଦୋକାନ ଶବ୍ଦଟି ମୂଳତଃ ଇରାକ ଦେଶର ଶବ୍ଦ ଏଵଂ ପରେ ମଧ୍ୟପ୍ରାଚ୍ୟରେ ଅର୍ଥ ପରିଵର୍ତ୍ତନ ସହିତ ସର୍ଵତ୍ର ପ୍ରଚଳିତ ହେଵାପରେ ଭାରତରେ ଚଳୁଅଛି ‌। 

ସେ ଯାହାହେଉ ଓଡ଼ିଆ ଭାଷାରେ ବି ଦୋକାନ ଅର୍ଥରେ ଗୋଟେ ଦେଶୀୟ ଶବ୍ଦ ଚଳୁଥିଲା ବୋଲି ପୂର୍ଣ୍ଣଚନ୍ଦ୍ର ଭାଷାକୋଷରୁ ଜଣାଯାଏ ଏଵଂ ସେହି ଶବ୍ଦଟି #କାଣ୍ଡି ଅଟେ । ମାତ୍ର ଗ୍ରାମାଞ୍ଚଳର ଦୋକାନଗୁଡି଼କୁ ହିଁ ପ୍ରାଚୀନ ଓଡ଼ିଆମାନେ କାଣ୍ଡି କହୁଥିଲେ । ଏ ଦେଶରେ ଲୋକେ ଦୋକାନକୁ 'ପସରା' ବି କହୁଥିଲେ ତେଣୁ କଵିସୂର୍ଯ୍ୟ ଲେଖିଲେ "ବସିଛି ଦୁଃଖ ପାସୋରା ବାଢ଼ି ବିରସ ପସରା" (କଵିସୂର୍ଯ୍ୟ, ରତ୍ନାକର ଚମ୍ପୂ ବ. ଗୀତ) । ତେବେ ଏହି ଶବ୍ଦ ସହିତ ସମୋଦ୍ଧୃତ ସଂସ୍କୃତ ଭାଷାର ପ୍ରସର ଓ ପ୍ରସାର ଶବ୍ଦ ମଧ୍ୟ ଦୋକାନ ଅର୍ଥରେ ପ୍ରୟୋଗ ହେଉଥିଲା । 

ମଦ ଦୋକାନକୁ ଓଡ଼ିଶାରେ ମଦଖଟି ଓ ମଦଭାଟି କହୁଥିଲେ। ତାଡ଼ି ଦୋକାନକୁ ତାଡ଼ିଖଟି କହୁଥିଲେ । କଂସାରୀ ଦୋକାନକୁ କୁପ୍ୟଶାଳା କୁହାଯାଉଥିଲା। କୁମ୍ଭାର ଦୋକାନକୁ କୁମ୍ଭଶାଳା କହୁଥିଲେ । ଭଣ୍ଡାରୀ ଦୋକାନକୁ ଖରକୁଟୀ ଓ ନାପିତଶାଳା କୁହାଯାଉଥିଲା । ଵସ୍ତ୍ରାଳୟକୁ ତନ୍ତୁଶାଳା କହୁଥିଲେ । ଅନେକ ଦୋକାନ ଥିଵା ଗଳିକୁ ପଟି ଓ ହାଟ କହୁଥିଲେ । 

ଆପଣ,ଵିପଣି,ପାଣି,ଵିଥିକା,କୁଟି,ଆଵାରି,ଵିପଣପାଣି,ଆସନୀ,ଆଵରିକା,ଵିପଣ,ପଣ୍ୟ ଓ ସାଧୃତ ଭଳି ଅନେକ ଶାସ୍ତ୍ରୀୟ ଭାରତୀୟ ଶବ୍ଦ ମଧ୍ୟ ଦୋକାନ ଅର୍ଥରେ ଏ ଦେଶର ପୁରାଣ ଶାସ୍ତ୍ରରେ ତଥା ପଣ୍ଡିତମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ କଥୋପକଥନ ସମୟରେ ଚଳୁଥିଲା । 

ତେବେ କ'ଣ ହେଲା କେଜାଣି ଇରାକର ଦୋକାନ ଶବ୍ଦଟି ସାରା ଭାରତରେ ଚାରିଆଡ଼େ ମାଡ଼ିଗଲା ।

No comments:

Post a Comment

ଵିଶିଷ୍ଟ ଆଲେଖ୍ୟ

ଵଶା ଠାରୁ ବୋଉ ଯାଏଁ

ସଂସ୍କୃତରେ ଵଶା ଶବ୍ଦର ଅନେକ ଅର୍ଥରେ ଵ୍ଯଵହାର ହେଇଛି । ସଂସ୍କୃତର ଵିଭିନ୍ନ ଅଭିଧାନରେ ଵଶା ଶବ୍ଦର ନାନା ଅର୍ଥ ଦୃଷ୍ଟିଗୋଚର ହୋଇଥାଏ । ନିମ୍ନରେ ଏ ଶବ୍ଦର କେତେକ ସା...